Chùm nho và hai thế giới hội hoạ

Điều gì đẹp hơn chính nó? Rất có thể là một bức tranh về nó! Nhưng đừng tưởng tượng trước - có thể chúng rất khác biệt. Cuối tuần này tụi nhóc sẽ vẽ vườn nho. Chúng mình hiểu là việc vẽ chùm nho của tụi nhóc thậm chí được mình thiết kế từ hoạt động nặn đất rồi sắp xếp. Nhưng chúng mình cũng không thể không khoe tụi nhóc mấy bức tranh tuyệt vời về những cành nho. Các vị Châu Âu, Pháp Ý ấy, hầu hết thời gian chỉ nhìn chùm nho trong mối tương quan với ly rượu thôi. Nên đại đa số chủ đề chùm nho trong hội hoạ phương Tây chỉ xuất hiện trong tranh tĩnh vật. Dưới đây là một tác phẩm có giá trị hiếm hoi, vẽ một trung cảnh những nhánh nho leo (và các loại quả khác).

Tác giả là Bartolomeo Cavarozzi - một hoạ sỹ người Ý sống vào khoảng thế kỷ 17. Bức tranh này có lẽ không có động lực nào mạnh mẽ hơn việc hoạ sỹ thực sự muốn chuyển tải cái cảm nhận sống động về một cảnh những chùm nho mọng lấp loáng trong bóng lá, trong sáng tối. Hiện thực, việc ở ngay đây, ngay lúc này, chính là điều mà hội hoạ phương Tây bao đời nay muốn đạt được. Nhưng hãy nhìn sang những nhành nho leo của phương Đông. Dưới đây là những tác phẩm đến từ Hàn Quốc và Nhật Bản, Khoảng thế kỷ 16 đến 19.

Bạn sẽ phải thất vọng nếu cố gắng tìm những nhánh nho leo đẹp như vậy trong thực tế. Vì không có đâu. Không thể có. Sự điệu đà của nhịp điệu, cái nét cong lên của lá, dây leo, … là kết quả của sự chắt lọc khắt khe về đường nét tạo hình.

Trong những tác phẩm cổ điển của phương Đông như thế này, thời gian biến mất, hoặc ngừng lại. Con người khi đứng trước nó cũng có cảm giác thời gian đọng lại trong khổ giấy. Chỉ có hình ảnh, và rõ ràng là một hình ảnh đã đươc tạo ra. Nhưng hình ảnh ấy - không hiểu bằng cách nào - cũng rõ ràng là có mang lại cảm giác về thời gian. Như là thực sự ở một khoảng thời gian nào đó, những nét cọ và mực đã dần hiện lên và thành hình: từ một con người thực sự đã dành rất nhiều thời gian quan sát và lưu lại trong trí nhớ cũng như trái tim của anh ta ấn tượng về bao nhiêu những nhành nho leo thật.

Hai thế giới, hai cách nhìn. Để thấy có hơn một cách để trở nên đẹp. Có hơn một cách để nhìn, và yêu mọi thứ.

Hanoi, Hoàng Thành, 9/9/2020.

Takihana.